बजारकाे अस्वभाविक उतारचढाव

बिहिबार र अाजकाे बजार निकै अस्वभाविक र अनपेक्षित देखियाे । पुराना साथिहरूले त पक्कै याे भन्दा असहज अवस्था पार गरिसक्नु भएकाे नै हाे । हामिले पनि एकैदिन ८० विन्दुले तल र अर्काेदिन ७० ले माथि गएकाे केही महिना भयाे । तर यसपटक निकै नांगाे तरिकाले केही म्युचुअल फण्डले बजार अाफ्नाे नियन्त्रणमा लिएकाे देखियाे । तपाईहरूलाई लाग्ला हामी बेचेर बाहिर जान्छाै वा धेरै किन्न सक्छाै हाेईन यस्ताे बजारमा न हामिले किन्न नै न बेच्न सकिन्छ । त्यैसैले पैसा छ भने किन्नुस तर अात्तिएर नबेच्नुस । बजारकाे परिघटनालाई नजिकबाट नियाल्नुस र अाफुलाई सम्हाल्नुस ।

अाजकाे बजार राम्ररी अध्ययन गर्नुस बिहान विक्री गरे बजारलाई निकै तल पुर्याए केही लगानिकर्ताहरूले अत्तालिएर बेचेकाे किने उसैले फेरि बजार २७ अंक मात्र नेगेटिभ बनायाे अनि फेरि बेचे र पछि ५० भन्दा बढिले नेगेटिभमा बन्द गरे । यसले उनिहरू अझै बजार घटाउने साेचमा छन् । तपाईसँग शेयर हुन्जेल भर्चुअल घाटा हुने हाे । यी म्युचुअल फण्डले पुसकाे अन्त्यमा त पक्कै बजार सामान्य अवस्थामा ल्याउन बाध्य हुनेछन किनकि बजारकाे अवस्था यहि रहेमा NAV निक्कै तल जानेछ । हामिलाई १-२ लाख घाटा हुँदा ठुला लगानिकर्तालाई कराेडाै घाटा हुन्छ । के सँधै यस्ताे अवस्था रहला त । त्यसमाथि बैकहरूकाे लगानिमा जाेखिम र लगानि पनि घट्छ । त्यसैले कुनै न कुनै दिन बजार अाफ्नाे लयमा अाउँछ ।

किनबेच गर्नुछ भने बजारकाे सामान्य अवस्थालाई कुर्नुस । केही नाफाघाटा हाेला । व्यापार गरेपछि सँधै नाफा मात्रै हुँदैन अनि सँधै घाटा पनि । त्यसमाथि शेयरकाे व्यापार निकै जाेखिमयुक्त छ, त्यसलाई स्विकार्नुस् ।

बाफियाकाे हल्ला र अाजकाे बजार

हिजाे अर्थ समितिबाट बाफिया पास भए पछि जे जस्ता समाचार र अडकालबाजि शुरू भयाे, सबैले अाज बजार पक्कै पनि ५ प्रतिशतकाे हाराहारी तल जाने अांकलन गरेका थिए ।

तर लगानीकर्ताहरूकाे सुझबुझ र अात्मविश्वासले बजार निकै तल जानबाट बचेकाे छ । केही दिनदेखि अस्वभाविक रूपमा चलखेल भैरहेकाे बजारमा बाफिया एउटा अर्काे अस्त्रकाे रूपमा प्रयाेग गर्ने प्रयास असफल भएकाे छ ।

यहाँ बुझ्नु पर्ने कुरा के हाे भने वास्तवमा अहिलेकाे अवस्था भनेकाे वाफिया पास भएकाे पनि हाेइन, याे त अर्थ समितिबाट मात्र पास भएकाे हाे । अनि संसदले कुन रूपमा पास गर्छ त्याे बाँकी नै छ । पहिले पनि अर्थ समितिले अर्कै रूपमा यसलाइ पास गरेर धेरैकाे विराेध पछि अर्थ मन्त्रालयले फिर्ता लिएकाे हाे । तुलनात्मक रूपमा अहिले पास भएकाे बाफिया राम्राे छ । यसकाे कार्यान्वयनले वित्तिय क्षेत्रकाे विकासमा सहयाेग नै पुग्नेछ ।

जहाँसम्म संस्थापकलाइ साधारण शेयरमा परिणत गर्ने कुरा छ, त्याे विस्तारै हुने हाे, जुन ७०ः३० बाट ५१ः४९ पनि भएकै हाे । त्यहि अनुसार हाेला । सर्वसाधारणमा परिणत नै भए पनि विद्ममान शेयरधनिले बेच्नु पनि पर्याे नि । केही अपवाद कम्पनी बाहेक याे सम्भावना निकै न्यून छ । के तपाइहरूलाइ लाग्छ, सबै शेयर सर्वसाधारण नै भएपनि इन्भेष्टमेन्ट, नविल, एभरेष्ट, माछापुच्छे, चार्टडकाे ठूला शेयरधनीले अाफ्नाे शेयर बेच्छन र ? केही साना पुराना कम्पनीका केही संस्थापकले बेच्लान । यस्ताे परिवर्तन पनि त्यति सहज नहाेला । राष्ट्र बैंकबाट पूर्व स्विकृति नभइ साधारणमा परिवर्तन नहाेला पनि ।

अहिले त अवसरवादी र माैकापरस्तहरूले धमिलाे पानीमा माछा मार्न खाेजेका हुन् । लगानीकर्ताले विश्वास गुमाएर र अात्तिएर नबेच्ने हाे भने यस्ता अवसरवादीहरूकाे केही लाग्दैन । हामी नै डरायाैं भने अरूले तर्साइ हाल्छन नी ।

हल्लाकाे पछि लाग्न छाेडेर राम्रा कम्पनीकाे शेयर किन्ने माैका नगुमाअाैं अनि किन्न सकिन्न भने घाटामा बेचेर सँधैकाे लागि घाटा बुक नगराैं । शेयर अाफ्नाे नाममा हुन्जेल, यसले कितावी घाटा मात्र हुन्छ । अहिले बेच्नु भयाे भने वास्तविक घाटा हुन्छ.

अाज पनि बजार ४३ अंकले घट्याे कारण तपाइहरूलाइ जस्तै मलाइ पनि थाहा छैन र म पनि अन्याैलमा नै छु । साँच्चै भन्ने हाे भने बजार घट्नु पर्ने त्यस्ताे कारण देखिँदैन तर घटिरहेकाे यथार्थ हाे । राम्राे कुरा अाज नेरा बैंककाे लिक्विडिटी टाइट नभएकाे र सेवाेनले म्युचुअल फण्डकाे अनुगमन गरेकाे रहेछ ।

तर यति हुँदैमा बजार माथि जाने कुरामा ढुक्क हुन गाह्राे देखियाे । तर बजार क्रास हुने हाे अहिलेकाे अवस्थामा यस्ताे सम्भावना पनि देखिँदैन ।

के गर्ने के नगर्ने भन्न गाह्राे छ, दशैं अघिसम्म शेयर किन्नेकाे हालत सबैकाे एउटै छ । त्यसैले म भने चित्त बुझाएर बसेकाे छु । घाटाकाे कुरा गर्ने हाे भने दशैं अघिकाे मूल्यमा एउटा घर गैसक्याे तर पनि म भाेलिकाे दिन सम्झेर मन सम्हालेकाे छु । मैले नबेच्दासम्म त्याे कागजी घर गएकाे हाे । 

बजारमा पहिले पनि म ट्रयापमा परेकाे थिएँ, बजारमा काराेवार गर्दा कहिले काही परिन्छ र यहि बजारमा बसेकाे हुँदा सबै शेयर बेचेर निस्कन पनि सकिदैन । नेप्से २९० पुग्दा पनि मैले बजार छाेडिन र अहिले पनि छाेडदिन । हाे, पाेर्टफाेलियाे हेर्दा दुःख र नबेचेकाेमा पछुताे लाग्छ, तर एउटा यथार्थ के हाे भने यस्ताे अवस्थामा हामीले काराेवार गर्नै कठिन हुन्छ । त्यसैले म चाही बजारकाे नियमिततामा कुर्छु अनि मात्र किनबेच गर्छु ।

छाेटेलाल सरकाे लेखले पनि मलाइ प्राेत्साहित गरेकाे छ अनि मेरै अनुभवले पनि मलाइ अहिलेसम्म यहाँ टिकिरहन सिकाएकाे छ । एउटा कुरा मैले गत वुममा सिध्दाथ बैंक १२०० भन्दा बढीमा किनेकाे थिएँ भने वियरमा २५० मा पनि त्यति गर्दा पनि मेराे अाैसत लागत ५५० हाराहारी परेकाे छ । भनेकाे बजारमा कतिसम्म तलमाथि हुन्छ अब अाफै अनुमान गर्नुस । याे अनुभवले पनि अहिले बजारकाे उतारचढाव सामान्य जस्तै लाग्न थालेकाे छ । अहिले सबैभन्दा बढि घाटा भनेकाे एउटा कम्पनीमा ३० प्रतिशतसम्म पुगेकाे छ । मैले पाँचगुणासम्म ठेगेकाे हाे । हाे, मैले किनेका कम्पनीहरू मैले विश्लेषण गरेर नै किनेकाे हाे र कागजी घाटा बाहेक प्रतिफल र अाैसत लागत लिँदै जाँदा नबेच्दा सम्म म पक्कै पनि पहिले जस्ताे पाँचगुणा घाटामा हुनेछैन ।

अहिले तपाइ हामीले बेच्नु भनेकाे बजारलाइ थप अस्वभाविक दिशामा धकेल्नु र चलखेल गर्न खाेज्नेलाइ सघाउनु मात्र हाे । यतिकाे त घाटा सह्याैं भने थप घाटा पनि थेगाैं । बजार अलि नियमित भएपछि थप ऋण खाेजेर एभरेजिङ गराैंला । नअात्तिअाैं ।

अब पनि सेयर कारोबारी भन्न हिचकिचाउने ? कहिले हुन्छ सेयर बजारमा व्यावसायकिता ?

Published in NepaliPaisa.com on 04 Nov 2016

काठमाडौं : पुँजी बजार अब अर्थतन्त्रको एउटा अभिन्न अंग बनिसकेको छ । 

 

सरकारका लागि राजस्व, कम्पनीहरूको लागि पुँजी संकलनको माध्यम अनि धेरैका लागि रोजगारीको माध्यम बनेको छ, यो बजार । केही वर्षअघिसम्म पनि निकै सानो आकारको हाम्रो पुँजी बजार अहिले निकै बृहत्तर र फराकिलो हुँदै गएको छ । तर अझै पनि सेयर कारोवारी र लगानीकर्ताले भने व्यावसायिक मान्यता र सामाजिक स्वीकार्यता पाउन सकेका छैनन् ।
 

स्वीकार्यताको अभावमा धेरैले सेयर लगानी र कारोवारलाई वैकल्पिक आयको रूपमा मात्र लिने गरेका छन् । करोडौं लगानी वा कारोबार गर्ने व्यक्तिले पनि सेयरबाट हुने आयलाई जीवनयापन या औपचारिक आयको रुपमा देखाउन सकिरहेका छैनन् । यही कारणले सर्वसाधारणले अर्को सानो व्यवसायलाई आफ्नो पेसाको रुपमा देखाएर त्यो भन्दा कैयौं गुणा बढी लगानी भएको सेयर व्यापारलाई चाहिँ वैकल्पिक वा एक हिसाबले भूमिगत पेसाको रुपमा मात्र लिने गरेका छन् ।
 

सेयर कारोबारीहरूले अन्य वस्तु तथा सेवा व्यापारमा जस्तै सेयर खरिदबिक्री गरेका छन् । तर व्यवहारिक रूपमा हेर्ने हो भने न त उनीहरूलाई सरकारले वा समाजले नै लगानीकर्ताको हिसाबले पूर्णरूपमा स्विकार गर्न सकेको छ । बैंक तथा वित्तीय संस्थाहरुले सेयर कारोबारीलाई समेत सेयर कर्जा प्रवाह गर्न चाहन्छन्, तर सेयरबाट आम्दानी गर्छ भनेर चाहिँ हत्तपत्त स्वीकारिहाल्दैनन् । यही भएर होला  सेयर कर्जामा आयस्रोत चाहिँ अन्य आम्दानीबाट खोजिन्छ ।

जतिसुकै लगानी गरे पनि वा सेयर व्यापारबाट आम्दानी गरे पनि उसलाई न त व्यापारी मानिन्छ, न त स्वरोजगार व्यक्ति । सरकारले सेयर कारोवारमा कर असुल्छ तर उसको आम्दानीलाई व्यावसायिक आम्दानीको रूपमा मान्यता दिँदैन । 

 

समाजले पनि सेयर बजारमा लगानी गरी मुनाफा कमाएको मन पराउँछ तर सेयर कारोबारी भएर जीवनयापन गरेको अहिलेसम्म त्यति मन पराएजस्तो बुझिंदैन । तसर्थ, यसलाई सम्मानित पेशा र व्यवसायको रूपमा स्थापित गराउनु आजको ठूलो चुनौति रहेको छ । जबसम्म यसलाई स्थापित गर्न सकिन्न तबसम्म समग्र सेयर बजारको दीगो विकास हुन कठिन हुन सक्छ । सेयर बजारलाइ सर्वस्वीकार्य पेशाको रूपमा स्थापित गराउन निम्न पक्षहरूमा ध्यान दिन जरूरी देखिन्छ । 

 

१) लगानीकर्ता र सेयर कारोबारीले निर्धक्क भएर आफ्नो जीवनयापनको माध्यम सेयर कारोवार अनि यसबाट हुने आम्दानी हो भनेर बताउने ।
 

२) आफ्नो परिचय दिँदा सेयर कारोवारी वा लगानीकर्ताको रूपमा दिने । जसरी अरूले म पश्मिना व्यापारी, गलैंचा व्यापारी भन्छ त्यस्तै हामीले पनि लगानीकर्ता र सेयर कारोवारी भन्ने ।
 

३) सरकारले सेयर कारोवारलाई आयमूलक व्यवसायको रुपमा मान्यता प्रदान गर्न सेयर व्यवसायको दर्ता, नवीकरण, आय प्रमाणीकरणको व्यवस्था गर्नुपर्दछ । जसरी उद्योग, बाणिज्य, सेवा, पर्यटन उद्योग र व्यवसायको दर्ता तथा नवीकरण गरिन्छ, त्यसैगरी सेयर कारोवार र लगानीका लागि समेत व्यवसाय दर्ता अनिवार्य गर्ने । यसको लागि धितोपत्र बोर्ड वा नेप्सेलाई व्यवसाय दर्ता र नवीकरण गर्ने निकायका रुपमा तोक्न सकिन्छ । व्यावसायिक मान्यता पाएमा सहज व्यावसायिक ऋणमा पहुँच हुनेछ ।
 

४) सेयर कारोवारमा आयकर लाग्ने वा नलाग्ने, लाग्ने भए करको दर, कर गणनाविधि, आयव्यय लेखांकन, आयप्रमाणीकरण विधि सम्बन्धी स्पष्ट कानुनी व्यवस्था गर्ने ।
 

५) नेप्से वा धितोपत्र बोर्डले वार्षिक आय प्रमाणित गरी आयलाई मान्यता दिने । नेप्सेले अहिले लिने पुँजीगत लाभकरको आधारमा सहजै आयलाई प्रमाणित गर्न सकिन्छ, तर नेप्सेले कर दाखिला भएको पत्रमा लगानीकर्ताको आय उल्लेख नगरी केवल कुल संकलित कर मात्र उल्लेख गर्छ जसले गर्दा व्यक्तिले आय प्रमाणित गर्न कठिन भइरहेको छ ।
 

६) संस्थागत लगानीलाई प्रोत्साहित गर्न हाल विद्यमान फरक पुँजीगत लाभकरलाई व्यक्तिसरह समान बनाएर सेयर बजारमा लगानी प्रवद्र्धन गर्ने ।

http://www.nepalipaisa.com/NewsDetail.aspx///id/15065

लाभांशमा किन हुँदैछ झुटको खेती ? नियामकले अब यतातिर पनि आँखा लगाउने बेला भयो

सूचीकृत कम्पनीहरुले यतिबेला गत आार्थिक वर्षको लाभांश घोषणा र चालू आर्थिक वर्ष २०७३÷७४ को प्रथम त्रैमासिक प्रतिवेदनहरू धमाधम प्रकाशन गरिरहेका छन् । यही सेरोफेरोमा केही त बैंक तथा वित्तीय संस्थाहरुले प्रकाशन गरेका विवरण र घोषणा गरेको लाभांशले आमलगानीकर्तालाई केही हदसम्म भ्रमित पारेको देखिन्छ  

बोनस तथा हकप्रद सेयरको पुँजीकरणमा यसपटकदेखि अपनाइएको नयाँ व्यवस्थालाई कतिपय सूचीकृत कम्पनीलले अनुसरण नगर्दा समस्या आएको हो । कुनै आर्थिक वर्षमा हकप्रद जारी गरेपछि नेप्सेमा सूचिकृत नभएपनि त्यस्तो हकप्रद सेयरमा समेत बोनस दिनुपर्ने व्यवस्था गरिएको छ । यस्तै, केही बैंकले कम्पनीको लेखांकन नीतिमा परिवर्तनले गर्दा समेत प्रकासित विवरणमा द्विविधा उत्पन्न भएको छ । यसलाई अझ स्पष्ट रुपमा बुझ्न यस्तो फरक आउने निम्न अवस्थाहरुलाई केलाउनुपर्ने हुन्छ । कम्पनी र नियामकले पनि नीति अनुसरण गर्न अनि गराउर्नैपर्ने हुन्छ ।

(१) बोनस तथा हकप्रद सेयर पूँजीकरणमा गरिएको नयाँ व्यवस्था 

विगत आर्थिक वर्षहरुमा कुनै कम्पनीले हकप्रद सयर जारी गरी रकम संकलन गरे पश्चात् बोनस घोषण गरे पनि उक्त हकप्रद सेयर नेप्सेमा सूचिकृत भएर कारोबार सुरु नभएसम्म त्यस हकप्रद सेयरमा घोषित बोनस दिनुपर्दैनथ्यो । तर यो आर्थिक वर्षदेखि हकप्रद जारी गरी रकम संकलन गरिसकेपछि कम्पनीहरूले बोनस घोषणा गरेमा सो हकप्रद सयर नेप्सेमा सूचिकृत नभएको भए पनि अनिवार्यरूपमा घोषित बोनस सेयर दिनैपर्ने हुन्छ । हकप्रदको रकम संकलन भएपछि त्यसलाई पनि अनिवार्य पूँजीकृत गर्नुपर्ने वर्तमान प्रचलनले बोनस घोषणा अगाडि जारी भएको हकप्रदमा बोनस पाइन्छ की पाइदैन भन्ने विगतको अन्योल स्वतः हटेको छ । तर यसले कम्पनीको वास्तविक बोनस क्षमतामा कमी ल्याइदिएको छ । उदाहरणको लागि कुनै आर्थिक वर्षमा कम्पनीको प्रतिसेयर आम्दानी २५ रूपैयाँ रहेको छ अनि सम्बद्ध कम्पनीको बोनस वितरण क्षमता २० प्रतिसत देखिन्छ ।

तर त्यस कम्पनीले साउनमा २५ प्रतिशत हकप्रद पनि जारी गर्याे र हकप्रद नेप्सेमा सूचिकृत गर्नुभन्दा पहिले नै मानौं, भदौमा बोनस सेयर घोषणा गर्याे भने यस्तो अवस्थामा विगत वर्षहरूको र अहिलेको नयाँ प्रावधानले यस्तो फरक असर देखिने छ । पुरानो नीति अनुसार कम्पनीले हकप्रद सूचीकृत नगरिसकेको अवस्थामा २० प्रतिशत नै लाभांश वितरण गर्न सक्थ्यो, तर अहिलेको नयाँ प्रावधान अनुसार हकप्रद सूचीकत नभएता पनि हकप्रदको रकम संकलन गरिसकेको अवस्थामा उक्त हकप्रद सेयरमा पनि बोनस दिनुपर्ने कारण कम्पनीको बोनस वितरण क्षमता यसमा १६ प्रतिशत मात्र रहन्छ । यस वर्ष सिटिजन्स इन्टरनेसन बैंक र सानिमा बैंकले नयाँ प्रावधानलाई कार्यान्वयनमा ल्याइसकेका छन् । कतिपय बैंक तथा वित्तीय संस्थाले नयाँ प्रावधान कार्यान्वयन गरिसकेको अवस्थामा केही दिनअघिमात्र बोनस सेयर घोषणा गरेको प्राइम कमर्सियल बैंकले यो प्रावधानलाई बेवास्ता गरी बोनस सेयर २३ प्रतिशत घोषणा गरेको छ । हुनतः उसले हकप्रदमा बोनस दिनुपर्दा बोनसदर घट्न सक्ने टिप्पणी गरेको छ ।

कम्पनीलाई हकप्रदमा समेत बोनस दिनुपर्छ भन्ने यथार्थ जानकारी हुँदाहुँदै हकप्रदलाई पूँजीकृत नगरी विद्यमान सेयरलाई मात्र ध्यान दिएर बोनसदर घोषणा गरेको छ । नयाँ प्रावधान अनुसार प्राइमको वास्तविक बोनस सेयर हकप्रदलाई समेत पूँजीकृत गर्दा बैंकले घोषणा गरेको २३÷१.३३३३ प्रतिशतबाट घटेर १७.२५ प्रतिसत हाराहारी मात्रै हुन्छ । प्राइमले १७.२५ प्रतिसतमात्र बोनस सेयर दिन सक्ने वास्तविकतालाई भ्रमित हुनेगरी २३ प्रतिशत घोषणा गरेर टिप्पणीमा मात्र सर्वसाधारण लगानीकर्ताले बुझ्न नसक्ने गरी बोनसदर घट्न सक्ने उल्लेख गर्नु आम लगानीकर्ताप्रति कम्पनीको लापरवाही हो ।

धेरै लगानीकर्ताले प्राइमको बोनसदर २३ प्रतिशत बुझेका छन् । उसले नेप्सेमा पठाएको सूचनाको अन्तिम लाइनमा लेखिएको टिप्पणीलाई मनन् गरेका छैनन् अनि गर्न पर्न सक्दैनन् धेरैले । प्राइमले कम्पनीको साख बढाउन वा राम्रो बोनसदरको प्रचार गर्ने जुन प्रयास गरेको छ, त्यसले क्षणिक फाइदाजस्तो देखि पनि कम्पनीले गलत वा भ्रमित पार्ने प्रयास गरेको यथार्थ सर्वसाधरण लगानीकर्ताले थाहा पाउँदा उसको विश्वसनीयतमा कतिसम्म नकारात्मक असर पुग्न सक्छ, त्यो कम्पनीले पनि विचार गर्नु जरुरी छ ।

यस्तै किमिसको बेइमानी मुक्तिनाथ विकास बैंकले पनि गरेको छ । आर्थिक वर्ष २०७३÷७४ को प्रथम त्रैमासिकको वित्तीय विवरण प्रकाशित गर्दासमेत कम्पनीहरुले हकप्रदलाई पूँजीकृत नगरी बढी प्रतिशेयर आम्दानी देखाउने प्रयास गरेको छन् । यस्ता कम्पनीहरुले आफू राम्रो हुने चक्करमा लगानीकर्ताहरुमा गरेको यो एकप्रकारको खेलबाढ नै हो । 

(२) हकप्रद र बोनस सेयरको लेखांकन नीतिमा गरिएको परिवर्तन 

गत आर्थिक वर्षको अन्तिम चौमासिक विवरण प्रकासित गर्दा केही बैंकले प्रतिसेयर आम्दानीमा सामान्य तरिकाले निकाल्दा आउने भन्दा बढी प्रतिसेयर आम्दानी देखाए । यस्तोमा उनीहरुले लेखांकन नीतिमा गरिएको परिवर्तनलाई उल्लेख गरेका थिए । विगतमा खुद मुनाफालाई चुक्ता पुँजीले भाग गरेर लगानीकर्ताहरुले प्रतिसेयर आम्दानी निकाल्न सक्थे र सोही अनुसारको प्रतिसेयर आम्दानी प्रकाशित हुन्थ्यो । तर नयाँ नीति अंगालेको भन्दै कम्पनीहरुले फरक प्रतिसेयर आम्दानी देखाए । वास्तवमा नयाँ लेखांकन नीति एनएफआरएस (नेपाल फाइनान्सीयल रिपोर्टिङ सिस्टम) र आइएफआरएस (इन्टरनेसनलफाइनान्सियल रिपोर्टिङ सिस्टम) ले प्रयोगमा ल्याएको पुँजीलाई मात्र मुनाफा गणना मान्यता दिन्छ । 

यसरी फरक लेखांकन नीतिले प्रकाशित गरेको प्रतिसेयर आम्दानी सामान्य नीतिमा भन्दा १५–२० प्रतिशतले बढी देखिएको थियो । तर वास्तवमा सोहीअनुसार लाभांश वितरण क्षमता भने हुँदो रहेनछ । उदाहरणको लागि सिटिजन्स बैंक इन्टरनेसनल र एनआइसी एसिया बैंकले प्रकाशित गरेको प्रतिसेयर आम्दानीकै कुरा गरौं ।

एनआइसी एसियाले प्रकाशित गरेअनुसार प्रतिसेयर आम्दानी २८ रुपैयाँ हाराहारी देखाएको थियो तर सामान्य सूत्र अनुसार उसको प्रतिसेयर आम्दानी वास्तविकरूपमा करिब २३ रूपैयाँमात्र देखिन्थ्यो । आमलगानीकर्ताको व्यापक टिक्काटिप्पणीपछि सिटिजन्स बैंकले थप प्रष्टीकरण प्रकासित गरेको थियो भने एनआइसी एसियाले मौखिक जवाफ मात्र दिएको थियो । 

निचोडमा के भन्न सकिन्छ भने आमलगानीकर्ताले कम्पनीको बारेमा थाहा पाउने माध्यम उक्त कम्पनीले प्रकाशित गर्ने चौमासिक विवरण नै हुने हुँदा यो वा त्यो बहानामा टिक्काटिप्पणी र बुँदा जोडेर विवरण प्रकाशित वित्तीय अनि सोही अनुसार बोनस सेयर घोषणा गरिँदा धेरै लगानीकर्ता फस्ने सम्भावना रहन्छ ।

अझ हाम्रो जस्तो निकै कम चेतना र वित्तीय साक्षरता अभाव भएको मुलुक, जहाँ लगानीकर्ताले वित्तीय विवरणसमेत विश्लेषण गर्न सक्दैनन् । यस्तो अवस्थामा लगानीकर्ताहरू सहजै दिग्भ्रमित हुने सम्भावना रहन्छ ।

यस्तो अन्यौल चिर्न पुँजी बजार नियामक नेपाल धितोपत्र बोर्डले अविलम्ब सूचीकृत कम्पनीहरुलाई यथार्थ र वास्तविक विवरणमात्र प्रकाशित गर्न निर्देशन दिन जरुरी देखिन्छ ।

बैंक तथा वित्तीय संस्थाको हकमा नियामक नेपाल राष्ट्र बैंक पनि उत्तिकै जिम्मेवार हुनुपर्छ । अन्यथा, सेयर बजारप्रति नै सर्वसाधराण लगानीकर्ताको विश्वास घट्न जान्छ । बजारमाा झन् जोखिम बढ्ने खतरा हुन्छ ।

Published on NepaliPaisa on 28 Oct 2016, http://nepalipaisa.com/NewsDetail.aspx///id/15045