Q47677 विषम परिस्थितिसँग जुध्दै बैंकहरू

आर्थिक वर्ष २०७६/७७ को करिब चार महिना नयाँ व्यापारबिनाका पसल बनेका बैंकहरूको वित्तीय विवरणमा खर्चको भार र आम्दानीको अभाव स्पष्ट देख्न सकिन्छ । बैंकहरूको प्रस्तुत वित्तीय नतिजा आ.व. २०७५/७६ तुलनामा र अपेक्षाकृत कमजोर भए पनि (क) काबुबाहिरको विषम परिस्थिति, (ख) सबै उद्योग, व्यवसाय र आर्थिक गतिविधिमा संकुचन, (ग) राज्य र नियामकबाट थोपरिएका आर्थिक भारका बाबजुद तिर्नुपर्ने ब्याज र खर्च कटाएर थोरै भए पनि मुनाफा हासिल गर्नु सन्तोषजनक मान्नैपर्छ । 

बैंकहरूको २०७६/७७ असार मसान्तको वित्तीय अवस्था

बैकहरू

चुक्ता पूँजी (रु. अर्ब)

संचित मुनाफा (रु. अर्ब)

जगेडा कोष (रु. अर्ब)

ग्राहक निक्षेप (रु. अर्ब)

ग्राहक कर्जा तथा सापटी (रु. अर्ब)

खुद मुनाफा (रु. अर्ब)

वितरण योग्य मुनाफा (रु. अर्ब)

इम्परिमेन्ट चार्ज (रु. अर्ब)

नियामकीय व्यवस्था/ (फिर्ता) (रु. अर्ब)

प्रतिसेयर आम्दानी (रु.)

नेटवर्थ (रु.)

पूँजी कोष (%)

नविल

१०.१०

३.०४

१२.६६

१९०.८१

१४८.२३

३.५७

३.०४

०.७४

०.३८

३५.३२

२५५.५२

१२.८१

कृषि विकास

९.५६

२.१०

११.३७

१४३.६५

१२३.०५

३.४७

१.६७

०.३४

१.०९

३२.८८

२४०.९५

२०.४६

एनआईसी एसिया

९.७२

१.६९

५.८२

२०१.६३

१६०.१९

३.१२

१.४४

१.१२

०.४०

३२.१२

१७७.३६

१३.२०

एभरेष्ट

८.४७

१.७३

८.१४

१४३.५५

११२.२०

२.५०

१.६७

०.५५

०.१३

२९.४८

२१९.३७

१३.३२

हिमालयन

९.३७

२.५०

५.६७

१२५.२६

१०१.६५

२.५४

१.३१

०.३०

०.३३

२७.१३

१८७.२०

१४.६७

स्ट्याण्डर्ड चार्टड

८.०१

१.५२

५.५७

९८.४७

५३.९१

१.९८

१.५२

०.४४

०.०३

२४.७६

१८८.५०

१८.५४

नेपाल

११.२८

४.१३

१२.९९

१४२.११

१०४.५९

२.५६

२.२१

०.५५

०.१७

२२.६६

२६७.५०

१६.६८

सिद्धार्थ

९.७९

०.९४

५.२४

१३९.६१

१२३.४५

२.०९

०.८७

०.७३

०.६५

२१.३८

१६३.२२

१२.९७

सानिमा

८.८०

१.१२

२.८३

१०६.८४

९०.५७

१.७०

१.०५

०.८८

०.२४

१९.३५

१४४.८३

१२.९७

ग्लोबल आइएमई

१८.९८

१.६२

८.४२

२१२.३२

१८९.३९

३.५४

१.७३

१.७४

०.३३

१८.६५

१५२.९२

१२.४१

नेपाल इन्भेष्टमेन्ट

१४.२५

१.६२

११.४२

१६६.३६

१३५.४६

२.५७

०.६५

१.८८

०.८९

१८.०५

१९१.७४

१३.२३

बैंक अफ काठमान्डू

८.५५

०.९६

४.८१

९२.१०

७५.९२

१.४८

०.८८

०.५४

०.१९

१७.२६

१६७.४४

१४.०९

नेपाल एसबिआई

८.९६

१.४१

४.३८

११०.४५

८९.६२

१.५३

०.९९

०.२७

०.१२

१७.०९

१६४.६४

१५.४४

प्राइम कमर्सियल

१३.९९

१.७६

४.८०

११९.४४

११०.४५

२.२९

१.६२

०.७८

०.२३

१६.३९

१४६.९१

१३.४०

एनएमबी

१३.९५

०.९६

५.८३

१३१.६६

११५.७०

२.२७

१.४३

१.६२

०.०६

१६.२८

१४९.५७

१४.२३

सनराइज

८.९७

१.०९

३.४७

९०.२३

८१.०४

१.३९

०.५३

०.८४

०.३२

१५.५३

१५०.८६

१४.६०

लक्ष्मी

९.८१

१.६०

२.५४

१००.८६

८९.४४

१.४८

१.१३

०.३५

०.३९

१५.१३

१४२.२४

१२.४६

माछापुच्छ्रे

८.४६

०.९२

२.१६

१०४.१०

९२.३४

१.२५

०.९१

०.६०

०.०७

१४.८०

१३६.८०

१३.००

नेपाल बंगलादेश

८.५०

०.४९

४.११

६६.४४

५८.९७

१.२४

०.४५

०.८०

०.२८

१४.६५

१५४.१५

१३.१७

प्रभु

१०.३२

१.११

४.१९

१२८.४९

९९.६९

१.३७

१.०८

०.२५

(०.०९)

१३.२५

१५१.२९

११.५९

सिटिजन्स

९.०९

०.८८

३.४०

८८.५२

७९.१७

१.१२

०.८२

०.६८

(०.०५)

१२.२८

१४७.०७

१५.७१

नेपाल क्रेडिट एण्ड कमर्स

९.३५

०.८९

२.९४

७३.७९

६५.११

१.१३

०.७०

०.३३

०.१८

१२.०९

१४०.९१

१३.४०

मेगा

१३.१४

१.१२

३.३२

१२७.८९

११०.६०

१.५२

१.१२

०.८९

०.१९

११.५७

१३३.९९

१२.८८

कुमारी

१२.५२

०.७४

३.८२

११६.५५

१११.०९

१.४१

०.७१

०.४२

०.४३

११.२८

१३६.४७

१४.४२

सेञ्चुरी

८.४२

०.६८

१.५४

६५.३४

५८.०४

०.९१

०.४०

०.५३

०.३२

१०.७७

१२६.७६

१४.५३

सिभिल

८.००

०.२६

१.८०

५७.५१

५१.५१

०.४६

०.२५

०.४४

०.११

५.७१

१२५.८५

१५.००

राष्ट्रिय बाणिज्य

९.००

१.३५

१३.०९

२३०.८३

१५०.८१

४.४५

१.०४

०.०९

२.५६

४९.४५

२६०.३८

१२.६८

जम्मा

२७९.३४

३८.२५

१५६.३२

३३७४.८०

२७८२.१८

५४.९५

३१.२१

१८.७०

९.९३

औसत

१०.३५

१.४२

५.७९

१२४.९९

१०३.०४

२.०४

१.१६

०.६९

०.३७

१९.८३

१७१.२८

१४.१४

नोटः बैकहरूले प्रकाशित विवरण आवश्यक समायोजित तथ्यांक । ग्लोवलमा जनता र कुमारीमा देवको देखाइएको मुनाफा जोडिएको ।

चुक्ता पुँजी, सञ्चिति तथा जगेडा कोष

बैंकहरूले गाभेर र बोनस सेयरबाट आव ७६/७७ मा कुल ३२.५९ अर्ब रुपैयाँले चुक्ता पुँजी बढाएर औसत १०.३५ अर्ब पु-याए । जनता गाभेर ग्लोबल आईएमईले सबैभन्दा बढी चुक्ता पुँजी १८.९८ अर्ब पु-याउँदा सिभिल ८ अर्ब रुपैयाँसहित अन्तिममा रह्यो । आव ७५/७६ कै साधारणसभा नसकेको सेञ्चुरीको घोषित २ प्रतिशत बोनस सेयर पुँजीकृत हुनै बाँकी छ । पुँजी कोषभन्दा चुक्ता पुँजीमा ध्यान दिँदा आधारभूत सूचकहरू भने खस्किँदै छन् ।

प्रायः बैंकहरूले पुँजीकृत गरे पनि सेञ्चुरी, सिटिजन्स, एभरेस्ट, ग्लोबल आईएमई, माछापुछ्रे, नबिल, इन्भेस्टमेन्ट, एनएमबी, प्राइम र नेपाल बैंकसँग उपलब्ध ‘सेयर प्रिमियम’ मध्ये सबैभन्दा बढी १.७९ अर्ब रुपैयाँ नेपाल बैंकसँग छ । सञ्चित कोषतर्फ बैंकहरूसँग औसतमा १.४२ अर्ब देखिँदा सबैभन्दा बढी नेपाल बैंकसँग ४.१३ अर्ब र कम सिभिलसँग २६ करोड रुपैयाँ मात्र छ । जगेडा कोषमा सबैभन्दा बढी रकम राष्ट्रिय वाणिज्यसँग १३.०९ अर्ब, नेपाल बैंकसँग १२.९९ अर्ब र नबिलसँग १२.६६ अर्ब उपलब्ध हुँदा सेञ्चुरीसँग केवल १.५४ अर्ब रुपैयाँसहित औसतमा ५.७९ अर्ब रुपैयाँ देखिन्छ ।

निक्षेप र कर्जा

विषम परिस्थितिका बाबजुद ग्राहकहरूको बैंक निक्षेप बढेर कुल ३३ खर्ब ७५ अर्ब तथा औसतमा प्रतिबैंक १२४.९९ अर्ब रुपैयाँ पुगेको छ । असूचीकृत राष्ट्रिय वाणिज्यले रु. २३०.८३ अर्ब निक्षेप संकलन गर्दा ग्लोबल आईएमईले रु. २१२.३२ अर्बसहित सूचीकृततर्फ पहिलो हुँदा उल्लेख्य निक्षेप वृद्धिका बाबजुद सिभिल रु. ५७.५१ अर्बसहित अन्तिममा रहेको छ ।

ग्राहकलाई प्रवाहित कर्जा तथा सापटमा सुस्तताका बाबजुद कुल २७ खर्ब ८२ अर्ब रुपैयाँ तथा औसतमा १०३.०४ अर्ब रुपैयाँ हाराहारी पुगेको छ । रु. १८९.३९ अर्ब कर्जा प्रवाह गर्दै ग्लोबल आईएमई पहिलो तथा ५१.५१ अर्बसहित सिभिल बैंक अन्तिममा रहेको छ ।

मुनाफा, प्रतिसेयर आय र नेटवर्थ

सम्भावित कर्जा नोक्सानीका लागि थप रु. १८.७० अर्ब छुट्ट्याउने बाध्यता, ब्याज छुट र स्प्रेडमा संकुचनले बैंकहरूको खुद मुनाफा ७५-७६ को भन्दा रु. १०.४५ अर्बले घटेर कुल ५४.९५ अर्बमा सीमित भएको छ । कम कर्जा परिचालनका बाबजुद राष्ट्रिय वाणिज्यले रु. ४.४५ अर्बसहित खुद मुनाफामा अरूलाई उछिन्दा सूचीकृतमध्ये नबिलले ३.५७ अर्ब, ग्लोबल आईएमईले ३.५४ अर्ब र सिभिलले केवल ४६ करोड रुपैयाँमात्र कमाउँदा बैंकहरूले औसतमा २.०४ अर्ब रुपैयाँ खुद मुनाफा कमाए । संस्था गाभेर पुँजी बढाए पनि गाभिएकाको मुनाफा स्पष्ट नहुँदा ग्लोबल आईएमई, एनएमबी, प्राइम, कुमारी, मेगा, सिटिजन्सको यथार्थ खुद मुनाफा अन्योलपूर्ण छ ।

बढ्दो चुक्ता पुँजी र खस्कँदो मुनाफा अनि गाभिएकाहरूको अस्पष्ट मुनाफाले वित्तीय मानक ‘प्रतिसेयर आय’ (ईपीएस) अशुद्ध र अन्योलपूर्ण देखिए । नबिलले समेत ३७.२४ भने पनि वास्तविक ३५.३२ रुपैयाँसहित सबैलाई उछिन्दा सिभिल ३.१५ सहित कमजोर रह्यो । पाकेको तर नउठेको ब्याज ९.९३ अर्ब नियामकीय कोषमा छुट्ट्याउँदा बैंकहरूको वितरणयोग्य मुनाफा १६.३८ अर्बले घटेर ३१.२१ अर्ब रुपैयाँमा सीमित भयो । नबिलले सञ्चितलाई समेत मिसाउँदै कुल वितरणयोग्य ३.०४ अर्ब देखाएर पहिलो र २५.२१ करोड रुपैयाँसहित सिभिल अन्तिममा रह्यो ।

चुक्ता पुँजी वृद्धिसँगै बैंकहरूको औसत नेटवर्थ रु. १०.३५ पैसाले कमी आउँदा एनसीसीको ३७.४७, एनएमबीको ३१.९२ र नेपाल बैंकको ३२.५५ रुपैयाँले घटेको छ । बैंकहरूले औसत १७१.२८ नेटवर्थ कायम राख्दा नेपाल बैंक २६७.५० सहित उत्कृष्ट र १२५.८५ रुपैयाँसहित सिभिल नै कमजोर देखियो ।

पुँजी कोषको अवस्था

मौद्रिक नीति र कर्जा प्रवाहमा कमीका कारण प्रायः बैंकहरू पुँजी पर्याप्तताको सहज अवस्थामा छन् । अझ काउन्टर साइक्लिकल बफरमा सहजतासँगै बैंकहरूले न्यूनतम ११ प्रतिशत र नगद लाभांशका लागि १२ प्रतिशत पुँजी कोष कायम गरे पुग्नेमा हाल औसतमा १४.१४ प्रतिशत छ । पुँजी वृद्धिका बावजुद ११.५९ प्रतिशतको पुँजी कोषले प्रभु दबाबमा र २०.४६ प्रतिशतसहित कृषि विकास बैंक अधिक पुँजीको अवस्थामा देखिएको छ ।

मूल्य आम्दानी अनुपात (पीई)

घट्दो ईपीएस र बढ्दो-स्थिर मूल्यसँगै २०७७ भदौ ११ गते मूल्यगत जोखिम देखाउने पीई बढेर औसत १८.४५ पुगेको छ । पीईको आधारमा २६.७० सहित सबैभन्दा महँगो स्ट्यान्डर्ड चार्टड र सस्तो १२.८४ नेपाल बैंक देखिन्छ । प्रत्येक कारोबारमा परिवर्तन हुने पीईलाई केवल सन्दर्भका रूपमा प्रयोग गरिनुपर्छ ।

लाभांश क्षमता र लगानी निर्णय

घटेको खुद मुनाफा अनि बढेको नियामकीय व्यवस्थासँगै खस्केको वितरणयोग्य मुनाफा र मिलेसम्म बाँड्ने प्रवृत्तिले रित्तिएको सञ्चित र सेयर प्रिमियमले लाभांश क्षमता निकै कमजोर र अनिश्चित देखिन्छ । केही बैंकसँग उपलब्ध स्वाप आय, नखुलाइएको मुनाफा र डिबेञ्चर रिडेम्पसनबाट फिर्ता रकमसँगै असोजभित्र असुली हुने रकमले वास्तविक लाभांश क्षमता निर्धारण गर्ने हुँदा लगानी निर्णय र व्यवस्थापन गर्दा तत्कालीन आँकडासँगै सम्भावित अवस्था केलाउनै पर्छ ।

वितरणयोग्य मुनाफा र सञ्चिति हेर्दा नेपाल बैंकको लाभांश क्षमता सबैभन्दा बढी देखिन्छ भने सिभिलको कम, तर ग्लोबल आईएमई, इन्भेस्टमेन्ट, प्राइम, मेगा, कुमारी, सिटिजन्ससँग उपलब्ध स्वापको रकम र गाभिएकाको मुनाफा तथा हिमालयन, लक्ष्मी, बीओके र सिद्धार्थले डिबेन्चर रिडेम्पसन फन्डको रकम परिचालन गरे लाभांश क्षमता बढ्नेछ ।

सूचीकृत बैंकहरूको तथ्यांकले क) खुद मुनाफा, वितरणयोग्य मुनाफा र ईपीएसमा नबिल; ख) सञ्चित, जगेडा कोष, नेटवर्थ र पीईमा नेपाल बैंक; ग) चुक्ता पुँजी, ग्राहक निक्षेप र कर्जा तथा सापटीमा ग्लोबल आईएमई; घ) पुँजी कोषमा कृषि विकास बलियो देखिँदा सिभिल प्रायः सूचकमा कमजोर छ । आर्थिक गतिविधिसँगै परिर्वतन हुने बैंकिङको तत्कालीन आँकडा उत्साहजनक नभए पनि लगानी निर्णय गर्दा ‘आशा र त्रास’को राम्ररी विश्लेषण गर्दै जोखिमवहन/व्यवस्थापन क्षमता, लगानीको स्रोत र लागतसमेतलाई ध्यान दिनुपर्छ ।

समग्रतामा बैंकहरूकाे अवस्था र प्राथमिकताकाे अवस्था

For clarity click image or for data click 

लेखमा गरिएकाे विश्लेषण र विचार उपलब्ध तथ्यांक र सूचनाकाे अाधारमा गरिएकाे हाे । लगानी निर्णय र व्यवस्थापन गर्दा अाफ्नाे जाेखिम क्षमता र स्वविवेकमा गर्न अनुराेध छ । लेखकाे वा मेराे विचारकाे अाधारमा किनबेच गर्दाकाे जाेखिमकाे भागिदार स्वयम हुनुपर्नेछ ।

काराेवार दैनिकमा २०७७ भदाै १४ गते विषम परिस्थितिसँग जुध्दै बैंकहरू शीर्षकमा प्रकाशित, https://www.karobardaily.com/news/77194

Last UPDATE: 3 Sept 2020, 10.44 am

काेलाटरल (Collatoral) व्यवस्थापन

ब्राेकरले शेयर काराेवार भन्दा पहिले निश्चित रकम धराैटी (काेलाटरल) मागेकाेमा धेरैले असहज महसुस गरेका छन् । तर उक्त काेलाटरल ब्राेकरहरूले विद्ममान कानुनी प्रावधान अनुसार नै मागेकाे देखिन्छ । धिताेपत्र काराेवार संचालन विनियमावली अनुसार स्टक ब्राेकर (धितापत्र दलाल वा दलाल) ले खरिद अादेश प्राप्त गर्दा नै कम्तिमा २५ प्रतिशत अग्रिम भुक्तानी लिनुपर्ने व्यवस्था बमाेजिम लिमिट (काराेवार सीमा) अनुसार निश्चित रकम ब्राेकरले धराैटी वा काेलाटरल माग्नु स्वभाविक हाे । तर लगानीकर्ताले ब्रोकरलाई विश्वास नगर्दा वा अन्य कारण काेलाटरल राख्न समस्या महसुस गर्ने गरेको पाइन्छ । विगतमा चेक लिन र भुक्तानीका लागि समेत नियमित ब्राेकरमा जाने र भुक्तानीकाे लागि ताकेता गरी रकम लिने अवस्था हुन्थ्याे भने अहिले अनलाइनमा ग्राहक र दलालबीचकाे प्रत्यक्ष र नियमित भेट समेत नहुने अवस्थामा अाफु मार्फत खरिद रकमकाे भुक्तानी सुनिश्चितताका र कानुनपालनाका लागि समेत ब्राेकरले काेलाटरल मागेकाे बुझ्न सकिन्छ ।अझ अनलाइन प्रणालीमा काेलाटरलले नै काराेवार सीमा निर्धारण गर्ने स्वचालित प्रणाली हुँदा कति काेलाटरल अनि ग्राहकलाइ कति गुनासम्म काराेवार सीमा दिने ब्राेकरले ग्राहकलाइ कति बिश्वास गर्नसक्छमा समेत निर्भर रहन्छ । त्यसैले कानुनकाे कम्तिमा २५ प्रतिशतमा टेकेर कतिपय नयाँ वा नियमित सम्पर्क नहुने वा काराेवार नगर्ने ग्राहकलाइ जति रकम धराैटी (काेलाटरल) राखेकाे छ साेही सीमासम्म मात्र पनि काराेवार सीमा दिएकाे बुझिन्छ, जुन कानुनसम्मत नै मान्नुपर्ने हुन्छ ।

काेलाटरल सामान्यतः ब्राेकरकाे बैंक खातामा नगद वा चेकबाट जम्मा गर्न सकिन्छ । कति जम्मा गर्ने त्याे अाफूले कति काराेवार गर्नेमा निर्भर रहन्छ । अहिले ब्राेकरसँगकाे सम्झाैता बमाेजिम यस्ताे काेलाटरलमा ब्याज समेत प्राप्त गर्नसकिन्छ, तर ध्यान दिनुपर्ने कुरा यसकाे ब्याजदर ताेकिएकाे छैन । यसले ब्याजदरमा असमझदारीकाे सम्भावना पनि रहन्छ । अनि अाफूले ब्याज लिँदा उसलाइ तिर्नुपर्ने रकम केही दिन ढिला हुँदा अाफूले समेत ब्याज तिर्नुपर्ने व्यवहारिक पाटाे पनि रहन्छ । त्यसैले काेलाटरल कति राख्ने र ब्याज पूर्णतः ब्राेकरसँगकाे ग्राहककाे सम्बन्ध र समझदारीमा निर्भर रहन्छ । यसमा कानुन र नियामकीय व्यवस्थासँग व्यवहारिक पाटाे र सम्बन्धहरू पनि जाेडिन्छ ।

हाेइन, म चाहिएकाे समयमा काेलाटरल लाेड गर्छु र किन्छु भन्नेलाइ अनलाइन प्रणालीमा उक्त सुविधा पनि उपलब्ध छ । यसकाे लागि अनलाइन लिँदा नै ब्राेकरसँग साेही अनुरूपकाे समझदारी अावश्यक हुन्छ । कानुनलेः अनलाइन लिँदा धराैटीकाे कुरा नगरे पनि हाल निश्चित धराैटी लिने प्रचलन भने छ । अावश्यक समयमा मात्र अनलाइनबाट काेलाटरल लाेड गर्ने काराेवारीले अनलाइन बैंकिग वा कनेक्ट अाइपिएसकाे सुविधा लिएकाे हुनुपर्छ । यस्ताे सुविधा लिएकाहरूले बिहान वा काराेवार गर्नु पहिले FUND MANAGEMENT मा गएर COLLATERAL MANAGEMENT गइ LOAD COLLATERAL क्लिक गरी BANK वा CONNECT IPS बाट अावश्यक रकम लाेड गर्न सकिन्छ । रकम ब्राेकरकाे खातामा पुगेसँगै दिइएकाे सुविधाका अाधारमा काराेवार लिमिट प्राप्त हुन्छ र साेही रकमकाे सीमासम्म धिताेपत्र खरिद गर्न सकिन्छ । यदि काेलाटरल जम्मासँगै लिमिट परिवर्तन नभएमा ब्राेकरलाइ सम्पर्क गरी लिमिट मिलाउन लगाउनु पर्छ ।

काराेवार लिमिट कति गुना दिने भन्ने दलाल र सम्बन्धित व्यक्तिकाे व्यवहारिक सम्बन्धमा निर्भर रहन्छ । कानुनतः उसले कम्तिमा २५ प्रतिशत लिएर काेलाटरलकाे ४ गुनासम्म काराेवार लिमिट दिने भएता पनि विश्वास र लेनदेन व्यवहारकाे अाधारमा १ गुना, २ गुना वा ४ गुना हुनसक्छ । काेलाटर नगद, चेक वा बिना नगद (ननक्यास) हुनसक्छ । नगद सम्बन्धित ब्राेकरकाे खातामा जम्मा वा टिएमएसबाट ट्रान्सफर वा अाइपिएसबाट पठाउन सकिन्छ । कतिपय ब्राेकरले अप्ठेराे परेकाे अवस्थामा नगदमा परिणत गर्ने शर्तमा खाली चेक लिएर निश्चित काेलाटर दिँदै काराेवार लिमिट दिने गरेकाे पाइन्छ । ग्राहकले किनेकाे सबै रकम ताेकिएकाे समयमा भुक्तानी हुने निश्चिन्त भएकाे अवस्थामा ब्राेकरले ननक्यास काेलाटर पनि दिन सक्छ ।

टिएमएसकाे FUND MANAGEMENT मा गएर काेलाटरल म्यानेजमेन्ट (COLLATERAL MANAGEMENT) काे म्यानेज काेलाटरल (MANAGE COLLATORAL) मा क्यास काेलाटरल (CASH COLLATERAL) काे मल्टिपिकेसन फ्याक्टर (MULTIFICATION FACTOR) मा गएर अाफुलाइ कति गुना काेलाटर दिएकाे छ हेर्नसक्नु हुन्छ । त्यहाँ ४ भए चारगुना १ भए एकगुना हुन्छ ।

नाेटः प्रायः ब्राेकरहरूकाे बैंक खाता GLOBLEIME BANK मा नै भएकाे र GLOBLEIME TMS मा Integrated भएकाे हुँदा ग्लाेवलमा खाता खाेलेका र ब्राेकरमा साेही खाता प्रयाेग गर्नेहरूले भने कनेक्ट अाइपिएस बिना बैंकबाट सहजै काेलाटरल लाेड गर्न सक्छन् । यसकाे लागि अनलाइन/इन्टरनेट बैंकिग सुविधा भने लिएकाे हुनुपर्छ ।

यति भएपछि काेलाटरल रकम र त्यसकाे अाधारमा उपलब्ध लिमिट (काराेवार सीमा) DASH BOARD वा MY INFORMATION मा देखिन्छ । यदि नदेखिएमा ब्राेकरलाइ सम्पर्क गर्नुपर्छ । काेलाटरल लाेड सिस्टमले स्वचालित थाहानपाउने हुँदा ब्राेकरलाइ खबर गरेर लिमिट बढाउन लाउनु पर्ने हुन्छ ।

काेलाटरल ब्राेकर कहाँ राखिराख्ने वा अावश्यकता अनुसार लाेड गर्ने ग्राहककाे स्वेच्छामा भर पर्छ । तर नियमित काराेवार गर्नेले के ध्यान दिनुपर्छ भने कहिलेकाहिँ बैंकिग, अाइपिएस वा प्रविधिमा कुनै समस्या वा ढिलासुस्तिले काेलाटर लाेड हुन ढिलाइ वा हुन नसकेमा अाफूले किन्ने अवसर भने गुमाउनु पर्ने हुनसक्छ ।

यसरी राखिएकाे काेलाटरल अब प्रयाेग गर्दिन वा अावश्यक छैन भन्ने अवस्थामा TMS माफर्त नै FUND MANAGEMENT मा गएर COLLATERAL MANAGEMENT गइ REFUND COLLATERAL क्लिक गरी BANK वा CONNECT IPS बाट अाफूले पाउनेसम्मकाे काेलाटरल फिर्ता माग्न सकिन्छ । रिफण्ड अाफूले राखेकाे सबै वा निश्चित रकम माग्न सकिन्छ र ब्राेकरले हिसाव जाँच गरेर स्वीकृत गरेपछि खातामा रकम प्राप्त हुन्छ । सामान्यतः केहि घण्टा वा अर्काे दिन रिफण्ड प्राप्त हुन्छ, नभएमा ब्राेकरसँग बुझ्नु उपयुक्त हुन्छ ।

काराेवार भएकाे अवस्थामा कुल तिर्नुपर्ने रकम काेलाटरल वा बैंक वा कनेक्ट अाइपिएसबाट तिर्न सकिन्छ । सामान्यतः कोलाटर क्यास र ननक्यास समेत हुने र नियमित कारोवारमा आवश्यक परिरहने हुँदा भुक्तानीको लागि ‘कोलाटर’को विकल्प नअपनाउँदा राम्रो । ‘कोलाटरल’बाट भुक्तानीमा प्रणालीले स्वतः भुक्तानी नजनाउने हुँदा ब्रोकरबाट भुक्तानी मिलान गराउनुपर्छ, जसले भुक्तानी अन्यौलता र समयमा धितोपत्र नआउने जोखिम रहन्छ ।

यदि टिएमएस बाहिरबाट काेलाटरल लाेड गर्नु हुन्छ भने सम्बन्धित ब्रोकरको बैंक, खाताको नाम र नम्बर लिएर रकम जम्मा गर्न पनि सकिन्छ । यस्ताे गर्दा दलाललाइ सम्पर्क गरेर काेलाटरल र लिमिट समायाेजन गराउनुपर्ने हुन्छ । यसले थप समय, लागत र मेहनत लाग्नेछ । यसमा कुनै समस्या भएमा सम्बन्धित ब्राेकरलाइ फाेन वा इमेल गरेर जानकारी गराउनु पर्छ ।

Revised/updated 31 May 2021, 12.23 NST