साभारः भुवन पाैडेलकाे लेख काराेवार दैनिकमा बुधबार, २०७५ फागुन २९ प्रकाशित
धितोपत्र बजारमा जोडिएका लगानीकर्ताको संख्या साढे १४ लाखभन्दा बढी रहेको पाइएको छ । पछिल्लो समय बजार विस्तार भएको तथा सानो रकम पनि लगानी गर्न सकिने भएकाले लगानीकर्ताको संख्या उच्च देखिएको हो । केन्द्रीय निक्षेप सेवा सञ्चालन गरी सेयर कारोबारका लागि डिम्याट खाता अनिवार्य गरेपछि सेयर बजारमा जोडिएका लगानीकर्ताको संख्या १४ लाखभन्दा बढी देखिएको हो । यद्यपि, डिम्याट खाता खोल्न बाँकी रहेको लगानीकर्ताको संख्या अझै बढी रहेको अनुमान गरिएको छ ।
डिम्याट खाताका आधारमा लगानीकर्ताको संख्या गणना गर्दा मंगलबारसम्ममा १४ लाख ६० हजार ५ सय ८३ पुगेको छ । जसमध्ये ७ हजार २ सय २१ वटा खाता भने दोहोरो खाता अर्थात एकै व्यक्तिले एकभन्दा बढी खाता खोलेको सीडीएस एण्ड क्लियरिङका प्रमुख कार्यकारी अधिकृत देवप्रकाश गुप्ताले जानकारी दिए । “सेयर बजारप्रति चासो राख्ने सर्वसाधारणको संख्यामा उत्साहजनक रूपमा वृद्धि भएको छ,” उनले भने, “कर्मचारी सञ्चय कोषको लगानी रहेका योजनाहरूको सेयर कोषले आफ्ना सञ्चयकर्तालाई पनि दिने गरेकाले प्राथमिक बजारमा सर्वसाधारणको सहभागिता उल्लेख्य बढेको छ ।” प्राथमिक बजारमा आएका लगानीकर्ता सेयर बिक्री वा खरिदका लागि दोस्रो बजार जाने गरे पनि सक्रिय लगानीकर्ताको रूपमा भने धेरै कम रहने गरेको गुप्ताको भनाइ छ ।
डिम्याट खाता खोलेर भौतिक सेयर अभौतिकीकरण गराउने भन्दा पनि बजार प्रवेशका लागि डिम्याट खाता खोल्ने लगानीकर्ता धेरै रहेको जानकारी गुप्ताले दिए । “आर्थिक वर्ष २०७२÷७३ को तुलनामा डिम्याट खाता २०७३÷७४ मा १२२.१९ प्रतिशतले बढेर ८ लाख ७१ जार पुगेको थियो,” उनले भने, “अघिल्लो आर्थिक वर्षको तुलनामा गत आवमा पनि डिम्याट खाता ४८.९१ प्रतिशतले बढेको छ ।” गत आवको अन्तिममा १२ लाख ९७ हजार रहेको डिम्याट खाता चालू आर्थिक वर्षको फागुनसम्ममा १ लाख ६३ हजारले वढेको उनले बताए । यो आवधिमा सीडीएसले प्रवद्र्धन गरेको सेयर बजारमा लगानी गर्ने अनलाइन माध्यम मेरो सेयरको मात्र ४ लाख ६५ हजार ९ सय ७० जनाले मेरो सेयरको माध्यमबाट आफ्नो पोर्टफोलियो व्यवस्थापन गर्ने तथा सेयरको कारोबार गर्ने गरेका छन् ।
उपत्यकाकेन्द्रित सेयर बजार भनेर आलोचना गरिरहँदा उपत्यकाभन्दा बाहिरका लगानीकर्ताको सेयर बजारमा सहभागिता २.२५ गुणा धेरै रहेको छ । फागुन २८ गतेसम्ममा पुँजी बजारसंग जोडिएका लगानीकर्ता ४ लाख ४७ हजार ४ सय २ छन् भने उपत्यकाबाहिर १० लाख ६ हजार ३ सय ९ जना छन् । लगानीकर्ताको ठेगाना जहाको भए पनि डिम्याट खाता कहाँ छ भन्ने विषयलाइ आधार बनाइ छुट्याइएको हो ।
सेयर बजार विस्तारका लागि गाउँगाँउका सर्वसाधारणलाई सेयर बजारमा ल्याउँदा उनीहरूको लगानीको निर्णय गर्ने क्षमतालाइ पनि हेर्नु जरुरी रहेको मर्चेन्ट बैंकर एसोसिएसनका अध्यक्ष धु्रव तिमिल्सिनाले बताए । “बजारसम्बन्धी पर्याप्त जानकारी नलिइ प्रवेश गर्दा जोखिम झन बढ्नसक्छ,” उनले भने, “पुँजी बजारमा प्रत्यक्ष रूपमा लगानी गर्दा नियामक निकायले सक्षम र असक्षम लगानी छुट्याउँदा उपयुक्त हुन्छ । त्यसो गरेको खण्डमा असक्षम लगानीकर्ताले सामूहिक लगानी कोष तथा पोर्टफोलियो म्यानेजरको माध्यमबाट लगानी गर्न सक्छन् ।” लगानीकर्ताको संख्यामा देखिएको वृद्धि भौतिक सेयरलाइ अभौतिक गराउने क्रम कायम भएकाले पनि हुनसक्ने तिमिल्सिनाले बताए । सबै सेयर अभौतिक भएपनि आता खोल्न रोकिने अवस्था हो भने बजारमा लगानीकर्ता आए भनेर भन्न नकिल्ने उनको तर्क छ ।
यद्यपि, सेयर बजारमा लगानीकर्ताको आकर्षण बढेसँगै नियामक निकायले पनि सोच्नुपर्ने बजारका जानकारहरू बताउँछन् । सेयर बजारमा आउने लगानीकर्ताबिना ज्ञान आएको खण्डमा लगानीकर्ता स्वयंलाई मात्र नभै बजार समेत बिग्रिने सम्भावना हुने उनीहरूको तर्क छ । पछिल्लो समयमा सेयर बजारमा पूर्वाधारको विकासले लगानीको संख्या बढेको छ । सेयर बजारको विकास र विस्तार गर्ने तथा सक्दो धेरै लगानीकर्ता बजारमा प्रवेश गराउने नियामक निकाय नेपाल धितोपत्र बोर्डको नीति भएपनि सबै लगानीकर्ता लगानीको निर्णय गर्न सक्नेछन् वा छैनन् भन्नेमा पनि ध्यान दिनु आवश्यक छ ।
कुल सेयर लगानीकर्ता : १४,५३,७११
दोहोरो डिम्याट भएका लगानीकर्ता : ७,२२१
लगानीकर्ता (पुरुष): ८,९१,९९२
लगानीकर्ता (महिला) : ५,६१,७१९
लगानीकर्ता (उपत्यकाभित्र) : ४,४७,४०२
लगानीकर्ता (उपत्यकाबाहिर) : १०,०६,३०९
मेरो सेयर प्रयोगकर्ता : ४,६५,९७०
No comments:
Post a Comment